Ang mga Tuyong Buto

Aralin para sa Araw ng Pentekostes ika-24 ng Mayo 2015

I. Ang Texto: Ezekiel 37.^1-14 (Magandang Balita Biblia (MBB₂), tagalog copyright © 2005 philippine bible society)

¹ Nadama ko ang kapangyarihan ni Yahweh at sa pamamagitan ng kanyang Espiritu ay dinala niya ako sa isang libis na puno ng kalansay. ² Inilibot niya ako sa lugar na puno ng mga kalansay na tuyung-tuyo na. ³ Tinanong niya ako,

“Ezekiel, anak ng tao, palagay mo ba ay maaari pang mabuhay ang mga kalansay na ito?”

Sumagot ako,

“Kayo po lamang ang nakaaalam, Yahweh.”

⁴ Sinabi niya sa akin,

“Magpahayag ka sa mga kalansay na ito. Sabihin mo:

Mga tuyong kalansay, dinggin ninyo ang salita ni Yahweh. ⁵ Ito ang ipinapasabi niya:

Bibigyan ko kayo ng hininga at kayo’y mabubuhay. ⁶ Lalagyan ko kayo ng litid at laman, at babalutin ng balat. Bibigyan ko kayo ng hininga at kayo’y mabubuhay. Sa gayon, makikilala ninyong ako si Yahweh.”

⁷ Nagpahayag nga ako, tulad ng utos sa akin. Nang ako’y nagsasalita, nagkaroon ng malakas na ugong, at nabuo ang mga kalansay. ⁸ Nakita kong sila’y nagkaroon ng litid at laman; nabalot sila ng balat ngunit hindi pa humihinga. ⁹ Sinabi sa akin ni Yahweh,

“Ezekiel, anak ng tao, tawagan mo ang hangin sa lahat ng dako. Sabihin mong ipinapasabi ko:

Hangin, hingahan mo ang mga patay na ito upang sila’y mabuhay.”

¹⁰ Nagpahayag nga ako at ang hangin ay pumasok sa kanila. Nabuhay nga sila at nang magtayuan, sila’y ubod ng dami, parang isang malaking hukbo.

¹¹ Sinabi sa akin ni Yahweh,

“Ezekiel, anak ng tao, ang bansang Israel ay tulad ng mga kalansay na ito. Sinasabi nila,

‘Tuyo na ang aming mga buto, wala na kaming pag- asa. Lubusan na kaming pinabayaan.’

¹² Kaya nga, magpahayag ka. Sabihin mong ipinapasabi ko:

Bayan ko, ibubukas ko ang inyong libingan. Ibabangon ko kayo at iuuwi sa inyong bayan. ¹³ Kung maibukas ko na ang inyong libingan at maibangon ko kayo, makikilala ninyong ako si Yahweh. ¹⁴ Hihingahan ko kayo upang kayo’y mabuhay, at ibabalik ko kayo sa inyong sariling bayan. Sa gayon, malalaman ninyo na akong si Yahweh ang nagsabi nito at aking gagawin.”

II. Ang Mensahe

A. Ang mga Tuyong Buto

Isang propeta si Ezekiel noong ika-6 na siglo BKP (Bago ang Kasalukuyang Panahon), noong panahon ng Babylonian exile ng pamunuan ng Judea.  Pwedeng ilagay ang kanyang mga prophecies sa mga taong 593 hanggang 571 BKP.

Nakasentro ang Aklat ng Ezekiel sa mga oracles ni propeta Ezekiel.  Nakalatag ang kanyang mga oracles sa mga taong umaabot hanggang sa kasunud na kasunod ng pagwawasak ng Babilonia sa Herusalem.

Siguro ang lambak ng mga tuyong kalansay ang pinakasikat na passage sa Ezekiel.

Ang kapangyarihan ni Yahweh ang nagdala kay Ezekiel sa lambak ng mga tuyong kalansay.

B. Ang Libis na Puno ng Kalansay

¹ Ako’y naging [CHES: she-becomes me = WLC5: eithe ol·i on·= HIBible (WLCv): ָהְיָתה ָעַלי] kamay ni Yahweh [AB₂: Ang kamay ng Panginoon = AV: The hand of Yahweh = WLC5: id ieue = HIBible (WLCv): ַיד ְיהָוה] at kanyang dinala ako [MBB₂: ay dinala niya ako = AV: and carried me out = CHES: and·he-is-cbringing-forth·me = WLC5: u·iutza·ni = HIBible (WLCv): ַויִּצֵאִני] sa diwa ni Yahweh [AV: in the spirit of Yahweh = WLC5: b·ruch ieue = HIBible (WLCv): ְברוַּח ְיהָוה] at inihimpil nya ako [CHES: and·he-is-cstopping·me = WLC5: u·inich·ni = HIBible (WLCv): ַוְיִניֵחִני] sa gitna ng lambak na puno ng kalansay.

Makikita rito si Ezekiel na nakatayo sa isang lambak [AB₂: sa gitna ng libis = CHES: in·midst-of the valley = WLC5: b·thuk e·bqoe = HIBible (WLCv): ְבּתךְ ַהִבְּקָעה] na puno ng mga kalansay [MBB₂: na puno ng kalansay = AV: which was full of bones = CHES: and·she = WLC5: u·eia mlae otzmuth = HIBible (WLCv): ְוִהיא ְמֵלָאה ֲעָצמת].

Para sa orihinal na audience ni Ezekiel, isang lugar na pinaglabanan ang kagyat na papasok sa kanilang isipan kapag inilarawan ang isang lugar na kinakalatan ng mga tuyong kalansay.

Tila isang lugar na pinangyarihan ng pagkatalo at kalunus-lunos na pagkagapi ang lambak.

Sa mas maagang bahagi ng Aklat, nag-prophesy si Ezekiel na hahatulan ang idolatrous na bansa dahil sa idolatry nito, lalatag ang kanilang mga bangkay sa tabi ng kanilang mga idols sa lambak, at kakalat ang kanilang mga kalansay sa paligid ng kanilang mga altar.

Ngayong napakatagal nang panahong nag-settle na ang alikabok, nakatayo si Ezekiel sa lambak, minamasdan ang kinahinatnan. Ang nabungaran ng kanyang paningin—a boneyard, isang imbakan ng mga kalansay.  Merong mga binti, mga alulod, mga braso, mga tadyang, mga bungo, at iba’t iba pa.  Palatandaan ang hatol na iyon na Diyos si Yahweh.

² At kanyang ipinasyal ako sa palibut-libot [MBB₂: Inilibot niya ako = AB₂: Inakay niya ako sa palibot ng mga iyon = ADB₁₉₀₅: At pinaraan niya ako sa tabi ng mga yaon sa palibot = AV: And caused me to pass by them round about = CHES: and·he-cmakes-to-pass·me on·them round-about = WLC5: u·eobir·ni oli·em sbib = HIBible (WLCv): ְו ֶה ֱע ִבי ַרִני ֲעֵליֶהם ָסִביב] at hayun! maraming-marami iyon sa pisngi ng lambak, at hayun! tuyung-tuyo na ang mga iyon.

Kapag natalo sa labanan ang isang army, iniiwan ng nanalo ang karamihan sa mga bangkay na basta lang nakabuyangyang.  Di ginagawaran ang mga bangkay ng mga pinaslang ng dignidad na ipinagkakaloob ng disenteng paglilibing.  Hinuhubaran pa nila halos ang mga bangkay, sinasamsam nila ang mga mahahalagang bagay, kwarta, sapatos, at pagkatapos, bahala na ang mga buwitre at mababangis na hayop sa mga bangkay.  Mga tuyong kalansay ang nalalabi matapos magpiesta ang mga predators.

Dinala si propeta Ezekiel sa isang lambak na nakakalatan ng mga nakahambalang na kalansay, na matagal nang nakatasan at nasairan ng laman ng mga buwitre, at napatuyo’t nalinis na ng nakapapasong init ng araw—at hayun! maraming-marami iyon sa pisngi ng lambak, at hayun! tuyung-tuyo na ang mga iyon [MBB₂: sa lugar na puno ng mga kalansay na tuyung-tuyo na = AB₂: napakarami niyon sa libis at ang mga iyon ay tuyung-tuyo = ADB₁₉₀₅: at, narito, may totoong marami sa luwal na libis; at, narito, mga totoong tuyo = AV: there were very many in the open valley they were very dry = CHES: many-ones exceedingly on surfaces-of the·valley very, exceedingly dry-ones = WLC5: rbuth mad ol phni e·bqoe ibshuth mad = HIBible (WLCv): ַרבּת ְמֹאד  ַעל ְפֵּני ַהִבְּקָעה ְיֵבשׁת ְמֹאד].  Natapos na ng kamatayan ang nakaririmarim nyang paglamon at napapaligiran ang nakatayong si Ezekiel ng mga tira sa kinanan.

³ At kanyang sinasabi sa ‘kin, Anak ng tao, mabubuhay pa kaya ang mga kalansay na ito? At aking sinabi, Panginoon kong Yahweh, kayo lamang ang nakaaalam.

Hanggang sa talatang ito, pasibong tagamasid lang ang anak ng tao [MBB₂: anak ng tao = AV: Son of man = CHES: son-of human = WLC5: bn adm = HIBible (WLCv): ֶבּן ָא ָדם], isang on-the-spot reporter.  Habang pinagmamasdan ni Ezekiel ang eksena, wala syang makitang pusibilidad na pwede pang mabuhay ang mga kalansay.  Ni wala nang lakas ang mga kalansay para gumawa ng anuman na makapagbibigay ng dahilan sa Diyos para sila tugunan.  Ni di na sila makapanalangin.  Ni di na sila makapagsisi.  Di na sila makapaghain ng mabangong sakripisyo at handog na susunugin.  Paghiga na lang doon at paghilata ang kaya nilang gawin, manatiling patay.

Pero inulot ni Yahweh si Ezekiel at tinanong kung pwede pang mabuhay ang mga kalansay [MBB_2: palagay mo ba ay maaari pang mabuhay ang mga kalansay na ito = AB₂: maaari bang mabuhay ang mga butong ito = AV: these can live = CHES: these-shall-live = WLC5: e·thchiine·e·ale = HIBible (WLCv): ֲהִתְחֶייָנה ָהֵאֶלּה].

Di natin alam kung di nagdududa’t di nag-dadalawang-isip si Ezekiel o naniniwala talaga.  Pero astang bukas sa pusibilidad ang tugon nya.  Ayaw nyang hayagang sabihing di na mabubuhay pa ang kalansay na.  kaya kahit sabihin pang di sya sigurado kung di na mabubuhay pa ang kalansay na, sinabi na lang nyang ang Diyos ang nakakaalam, na tanging ang Diyos lang ang nakakaalam ng kasagutan [AB₂: ikaw ang nakakaalam = AV: you know = WLC5: athe idoth = HIBible (WLCv): ַאָתּה ָי ָד ְע ָתּ].

⁴ At kanyang sinabi sa ‘kin, Magpropesiya ka sa mga kalansay na ito at iyong sabihin sa kanila: Mga kalansay na tuyo, dinggin nyo ang salita ni Yahweh.

Hanggang sa t 3, pasibong tagamasid lang si Ezekiel, isang on-the-spot reporter.  Ngayon, binibigyan sya ni Yahweh ng instructions—inaatasan sya ni Yahweh na magpahayag ng mensahe ni Yahweh [CHES: nprophesy-you! = WLC5: enba = HIBible (WLCv): ִהָנֵּבא] diretso sa mga kalansay [MBB_2: sa mga kalansay na ito = CHES: over the·bones = WLC5: ol e·otzmuth = HIBible (WLCv): ַעל ָהֲעָצמת], na tila walang saysay na gawin.

⁵ Ganito ang sinasabi ng aking panginoong Yahweh sa mga kalansay na ito: Masdan nyo! Aking dinadala sa inyo at kayo’y mabubuhay.

Ang ipahahayag nya: may dinadala si Yahweh sa kanila [CHES: I cbringing in·you(p) = WLC5: ani mbia b·km = HIBible (WLCv): ֲאִני ֵמִביא ָבֶכם] at sila’y mabubuhay [MBB₂: at kayo’y mabubuhay = AV: and ye shall live = CHES: and·you(p)-live = WLC5: u·chiithm = HIBible (WLCv): ִוְחִייֶתם].

⁶ At ako’y magbibigay sa inyo ng litid at ako’y magpapasulpot ng laman at aking babalutin ng balat.  At aking bibigyan ng diwa at kayo’y mabubuhay at inyong malalaman na ako si Yahweh.

Magbibigay si Yahweh sa kanila ng litid [CHES: and·I-give on·you(p) sinews = WLC5: u·nththi oli·km gdim = HIBible (WLCv): ְוָנַתִתּי ֲעֵליֶכם ִגִּדים] at sya’y magpapasulpot ng laman [CHES: and·I-cbring-up flesh = WLC5: u·eolthi bshr = HIBible (WLCv): ְוַהֲעֵלִתי ָבָּשׂר] at kanyang babalutin ng balat [CHES: and·I-encase skin = WLC5: u·qrmthi our = HIBible (WLCv): ְו ָק ַר ְמ ִתּי ער].  At kanyang bibigyan ng diwa [CHES: and·I-give spirit = WLC5: u·nththi ruch = HIBible (WLCv): ְוָנַתִתּי רוַּח] at sila’y mabubuhay [MBB₂: at kayo’y mabubuhay = AV: and ye shall live = CHES: and·you(p)-live = WLC5: u·chiithm = HIBible (WLCv): ִוְחִייֶתם] at kanilang malalaman na sya;y [AB₂: at inyong malalaman na ako = AV: and ye shall know that I am = CHES: and·you(p)-know that I = WLC5: u·idothm ki ani = HIBible (WLCv): ִוי ַד ְע ֶתּם ִכּי ֲאִני] si Yahweh.

Ang atas ni Yahweh kay Ezekiel, ipahayag ni Ezekiel ang mensahe ni Yahweh sa mga kalansay at pagkatapos ipahayag ang mensahe ni Yahweh sa mga kalansay, inaasahan ni Yahweh si Ezekiel na magmamasid.

⁷ At ako’y nagpahayag ng mensahe ni Yahweh gaya ng utos sa akin at umugong habang nagpapahayag ako ng mensahe ni Yahweh at hayun! naglagutukan at nagkabit-kabit ang mga kalansay—kalansay sa kalansay nito.

Naganap ang re-integration ng mga katawan ng mga nasawi sa pamamagitan ng pahayag ng propeta [At ako’y nagpahayag ng mensahe ni Yahweh = CHES: and·I-nprophesy = WLC5: u·nbathi = HIBible (WLCv): ְוִנ ֵבּא ִתי].  Ang unang nangyari, umugong [MBB₂: nagkaroon ng malakas na ugong = CHES: and·he-is-becoming sound = WLC5: u·iei qul = HIBible (WLCv): ַוְיִהי ־ קל] na lagutukan [naglagutukan = AB₂: isang lagutukan = CHES: quaking = WLC5: rosh = HIBible (WLCv): ַר ַעשׁ] sa pagdudugtung-dugtungan [nagkabit-kabit ang mga kalansay = AB₂: Ang mga buto ay nagkalapit = CHES: and·they-are-drawing-near bones = WLC5: u·thqrbu otzmuth = HIBible (WLCv): ַו ִתּ ְקְרבוּ ֲעָצמת] at pagkakabit-kabit na muli ng mga kalansay—kalansay sa kalansay nito [AB₂: buto sa buto nito = CHES: bone to bone-of·him = WLC5: otzm al otzm·u = HIBible (WLCv): ֶעֶצם ֶאל ־ ַעְצמ].

⁸ At aking tinignan at hayun! Sa kanila’y mga litid at laman ang lumitaw at tumakip sa kanila ang balat sa ibabaw at ang diwa’y wala pa sa kanila.

Sa tingin ni Ezekiel [aking tinignan = CHES: and·I-see = WLC5: u·raithi = HIBible (WLCv): ְו ָר ִאי ִתי] sa utos ni Yahweh na magpahayag sa mga kalansay, nayanig ang lupa at nagkaroon ng lagutukan nang magsimulang magdugtong-dugtong at magkabit-kabit, nagsipag-reassemble sa salita lang ni Yahweh, nabalutan ng mga litid at laman [Sa kanila’y mga litid at laman ang lumitaw = CHES: on·them sinews and·flesh he-comes-up = WLC5: oli·em gdim u·bshr ole = HIBible (WLCv): ע ֵלי ֶהם ִגִּדים וּ ָב ָשׂר ָע ָלה].  Pagkatapos, nagsipagbihis ng balat [at tumakip sa kanila ang balat sa ibabaw = CHES: and·he-is-encasing on·them skin from·to·up·ward = WLC5: u·iqrm oli·em our = HIBible (WLCv): ַוִיּ ְק ַרם ֲעֵליֶהם ער] ang libu-libong na-reassemble na mga kalansay.

Ipinipinta ng Ezekiel 37.^7-9 ang kabaligtaran ng Ezekiel 37.^1-9—sa halip na isang lambak ng mga kalansay na larawan ng lubusang pagkatalo sa digmaan, sinalungat ang labanan at muling nabuo ang mga katawang luray-luray, pugot, at lansag-lansag.

Gayunman, bagama’t nabuo na ang mga kalansay, ang mga litid, at ang mga laman at balat, di pa rin humihinga ang mga yaon [at ang diwa’y wala pa sa kanila = AB₂: ngunit walang hininga sa mga iyon = CHES: and·spirit there-is-no in·them = WLC5: m·l·mol·e u·ruch ain b·em = HIBible (WLCv): ִמְלָמְעָלה ְורוַּח ֵאין ָבֶּהם].  Nakapagpapaalala ang pag-iibang ito ng paggawa ng katawan sa paghinga ng buhay sa mga katawan sa istorya ng creation sa Genesis 2.  Nilikhang muli ang mga katawan ng mga napaslang na katulad noong unang creation, una munang inanyuan ang kanilang mga katawan, bago inihinga sa kanila ang bumubuhay na diwa.  Ipinakikita rito ang presensia ng Diyos sa pamamagitan ng naglalagutukang pagyanig at ng hininga o diwa ng Diyos.

⁹ At kanyang sinabi sa ‘kin, Magpahayag ka ng mensahe ni Yahweh sa diwa.  Magpahayag ka ng mensahe ni Yahweh, anak ng tao, at iyong sabihin sa diwa, Ganito ang sinasabi ng aking panginoong Yahweh, Mula sa apat na hangin, pumarito ka, diwa, at umihip ha sa mga pinagpapapaslang na ito at sila’y mabubuhay.

Yamang restorado na ang mga katawan, inatasan [At kanyang sinabi sa ‘kin = CHES: and·he-is-saying to·me = WLC5: u·iamr al·I = HIBible (WLCv): ַויֹּא ֶמר ֵא ַלי] naman ni Yahweh si Ezekiel na tawagin [Magpahayag ka ng mensahe ni Yahweh = CHES: nprophesy-you! = WLC5: enba = HIBible (WLCv): ִה ָנּ ֵבא] ang diwa [CHES: the·spirit = WLC5: e·ruch = HIBible (WLCv): הרוַּח] at sabihin sa diwa [CHES: and·you-say        to the·spirit = WLC5: u·amrth al – e·ruch = HIBible (WLCv): ו ָא ַמְר ָתּ        ֶאל ־ ָהרוַּח]: “Mula sa apat na hangin [CHES: from·four-of winds = WLC5: m·arbo ruchuth = HIBible (WLCv): מ ַאְר ַבּע רוּחת], pumarito ka [CHES: come-you! = WLC5: bai = HIBible (WLCv): בּ ִאי ] at umihip ka [AV: and breathe = CHES: and·blow-you! = WLC5: u·phchi = HIBible (WLCv): וּ ְפ ִחי] sa kanila [sa mga pinagpapapaslang na ito = AV: upon these slain = CHES: in· the ·ones-killed the·these = WLC5: b·erugim e·ale = HIBible (WLCv): בּ ֲהרוִּגים ָה ֵא ֶלּה] at papanumbalikin ang kanilang diwa [at sila’y mabubuhay = CHES: and·they-shall-live = WLC5: u·ichiu = HIBible (WLCv): ִי ְחיוּ :].

¹⁰ At ako’y nagpahayag ng mensahe ni Yahweh sang-ayon sa kanyang utos sa akin at dumating sa kanila ang diwa at sila’y nabuhay at sila’y nagsipagtayuan sa mga paa nila—isang hukbong pagkalaki-laking lubha.

Kontra at salungat ang proseso ng kamatayan sa pagtindig na muli at paghingang muli ng napakalaking hukbo ng mga napaslang na [at sila’y nagsipagtayuan sa mga paa nila—isang hukbong pagkalaki-laking lubha = CHES: and·they-are-standing on feet-of·them army great exceedingly exceedingly = WLC5: u·iomdu ol- rgli·em chil gdul mad – mad = HIBible (WLCv): ַוַיּ ַע ְמדוּ   ַעל ־ ְג ֵלי ֶהם ַחִיל ָגּדל ְמ ֹאד ־ ְמ ֹאד].  binuhay na muli ang isang buong sambayanan.

Binuhay ng diwa ng Diyos ang mga tuyong kalansay [at dumating sa kanila ang diwa at sila’y nabuhay = CHES: and·she-is-coming in·them the·spirit and·they-are-living = WLC5: u·thbua b·em e·ruch u·ichiu = HIBible (WLCv): ַו ָתּבא ָב ֶהם ָהרוַּח וִיּ ְחיוּ].  Paano?

Magagawa ng Diyos na i-restore ang mga katawan ng mga pinaslang na kahit walang tulong mula sa propeta.  Subali’t tumututok ang passage na ito sa kayang gawin ng pahayag ng propeta [At ako’y nagpahayag ng mensahe ni Yahweh = AV: So I prophesied = CHES: and·I-nprophesy = WLC5: u·enbathi = HIBible (WLCv): ְו ִה ַנּ ֵבּא ִתי].  Inaatasan si Ezekiel, ang saserdote at propeta, na ipahayag ang mensahe ni Yahweh sa mga kalansay (t 4), na magproklama ng mensaheng makapagbibigay-buhay sa sambayanan.

¹¹ At kanyang sinabi sa ‘kin, anak ng tao, ang mga kalansay na ito ang buong sambahayan ng Israel.  Sila’y hayun!  Nagsasabi, Ang mga ito’y ang mga tuyong kalansay namin at naglaho na ang inaasahan namin—kami’y putol na sa amin.

Sa saglit na ma-restore ang napakalaking hukbo, binigyan ni Yahweh si Ezekiel ng instruction [At kanyang sinabi sa ‘kin = AV: Then he said           unto me = CHES: and·he-is-saying to·me = WLC5: u·iamr = HIBible (WLCv): ַויֹּא ֶמר] hinggil ng kahulugan at katuturan ng kanyang karanasan.

Ang sambayanang Israel ang mga kalansay [ang mga kalansay na ito ang buong sambahayan ng Israel = AV: these bones are the whole house of Israel = CHES: the·bones the·these all-of house-of Israel = WLC5: e·otzmuth e·ale kl bith ishral = HIBible (WLCv): הֲעָצמת ָהֵאֶלּה ָכּל ־ ֵבּית ִי ְשׂ ָר ֵאל].  Simbolo ang mga tuyong kalansay ng talunang bayan ng Israel [Ang mga ito’y ang mga tuyong kalansay namin = CHES: they-are-dry bones-of·us = WLC5: ibshu otzmuthi·nu = HIBible (WLCv): ָיְבשׁוּ ַעְצמֵתינוּ]—nasa krisis ang buong sambayanan ng Israel.  Naniniwala ang mga Israelita na naglaho na ang kanilang pag-asa [at naglaho na ang inaasahan naming = AV: and our hope is lost = CHES: and·she-perishes expectation-of·us = WLC5: u·abde thquth·nu = HIBible (WLCv): ְו ָא ְב ָדה ִתְקָוֵתנוּ].  Napakarami ng mga kalansay sa lambak at tuyung-tuyo na ang mga yaon—laganap ang pagkawasak ng bayan at talagang patay na Israel [kami’y putol na sa amin = CHES: we-are-severed to·us = WLC5: ngzrnu l·nu = HIBible (WLCv): ִנְג ַזְרנוּ ָלנוּ].  Simbolo ito at sumasagisag sa isang Israel na lubusan nang nawalan ng pag-asa, at pinaglahuan na ng hinaharap.

Merong mensahe ang vision hinggil sa lambak ng mga tuyong kalansay para sa bayan ng Judah na exiled sa Babylonia.

¹² Kaya, magpropesiya ka!  At iyong sabihin sa kanila.  Ganito ang sinasabi ng aking Panginoong Yahweh: Masdan nyo!  Aking binubuksan ang libingan nyo at aking dadalhin kayo mula sa libingan nyo, bayan ko, at aking dadalhin kayo sa lupain ng Israel.

Ipinapahayag ng oracle na ito na ipinahahayag ang oracle para tugunan ang hinagpis ng sambayanan—Naglaho na ang aming pag-asa; lubusan na kaming pinutol.  this is an image of the restoration of the nation as a whole.  This pericope comes in response to the people’s complaint:  “Our bones are dried up, and our hope is lost.”  [Klein]  Kinokontra ng nabaligtad na larawan ang kauna-unawang hinagpis ng audience ni Ezekiel.

Di madali ang ipinagagawa ni Yahweh kay Ezekiel.  Walang interes sa mensahe nya ang sambayanang kakausapin nya at sisikaping magkaroong muli ng pag-asa.  Kasalukuyan nilang nararanasan ang exile at sa gitna ng kalagayang iyon, wala silang makitang pusibilidad na makakaranas sila ng naiibang sitwasyon, hwag nang sabihing mas magandang sitwasyon.

Nag-aalok ng kakatwang pag-asa ang Ezekiel 37.  Kung tutuosin, tulad ng pag-iisip na pwede pang mabuhay ang isang taong nakalibing na nang kulang-kulang tatlong araw ang pag-iisip na meron pang pag-asa matapos simutin ang masisimot pa sa tuyung kalansay.

Kapangyarihan laban sa kamatayan

Gayunpaman, kapag ipinahayag ng propeta ang mensahe ni Yahweh sa gitna ng kawalang-pag-asa, maire-restore sila ni Yahweh kahit nakaharang pa ang kamatayan [AB₂: at aking pasasampahin kayo mula sa inyong mga libingan = AV: and cause you to come up out of your graves = CHES: and·I-cbring-up »·you(p) from·tombs-of·you(p) = WLC5: u·eolithi ath·km m·qbruthi·km = HIBible (WLCv): ְוַהֲעֵליִתי אְתֶכם ִֶמִקְּברֵתיֶכם].

Siguro, sanay na tayo at nakasanayan na nating basahin ang Ezekiel 37 bilang rekord ng kapangyarihan ng Diyos na magpanumbalik ng buhay.  Pero bilang mensahe tungkol sa kapangyarihan ng salita ng propeta, kailangan din natin itong bigyan ng diin.  Ang paghahayag ng propeta ang paraang ginagamit ng Diyos sa pag-e-exercise ng kanyang kapangyarihan.  Di lang nadarama ng propeta ang kapangyarihan ni Yahweh (t 1).  Di lang sumasa-propeta ang kamay ni Yahweh.  Nagiging kapangyarihan ni Yahweh mismo ang propeta.  Yaon ang papel ng propeta sa lipunan.  Naranasan natin ito, halimbawa, sa pagliligtas sa buhay ni Mary Jane Veloso.

Makapangyarihan ang mga salita ng propeta, may kakayahang buhayin ang isang patay nang bayan [AB₂: aking bubuksan ang inyong mga libingan = AV: I will open your graves = CHES: I opening » tombs-of·you(p) = WLC5: ani phthch ath qbruthi·km = HIBible (WLCv): ֲאִני ֹפ ֵתַח ֶאת ־ ִקְברֵתיֶכם].  Bilang tagapagdala ng salita ni Yahweh, ibinabangga ng propeta ang kapangyarihan ni Yahweh sa mga kalagayang matagal nang nakaraan at matagal nang lumampas sa larangan ng kawalang-pag-asa, sa mga kalagayang nakumpleto na ng kamatayan ang kanyang gawa.  Wala nang pag-asa, hamlimbawa, ang Gubyernong Aquino na maililigtas pa ang buhay ni Mary Jane.  Pero di nawalan ng pag-asa ang sambayanang Pilipino at ang Migrante nang hanggang sa kahuli-hulihang sandal, di sila tumigil para maligtas ang buhay ni Mary Jane.

Kailangang sabihin ng propeta sa mga tuyong kalansay na papasok ang diwa ng Diyos sa kanila para buoin silang muli at palakasin silang muli at buhayin silang muli.  Sa paghahatid ng mga salitang ito ng pag-asa mula kay Yahweh, masasaksihan ng propeta ang pagkakabit-kabit na muli ng mga kalansay, buto sa sariling buto, pagkakaroon ng litid, laman, mababalutang muli ng balat, at magkakaroong muli ng buhay ang mga tuyong kalansay.  Pagkatapos, at saka pa lamang makikilala ang mga kalansay na sila pala ang buong sambayanang Judah—mga kapatid at kababayang na-exile sa ibang bansa, mga kapatid at kababayan ng mga Israelitang nanatili sa Israel [ADB₁₉₀₅: at aking dadalhin kayo sa lupain ng Israel = AV: and bring you into the land of Israel = CHES: and·I-cbring »·you(p) to ground-of Israel = WLC5: u·ebathi ath·km al admth ishral = HIBible (WLCv): ְוֵהֵבאִתי אְתֶכם ֶֶאל ־ ַאְד ַמת ִי ְשׂ ָר ֵאל].

¹³ At inyong malalaman na ako’y si Yahweh kapag naibukas ko na ang libingan nyo at naibangon ko na kayo mula sa mga libingan nyo, bayan ko.

Udyok ng kagandahang-loob ang pagbangong muli at restoration ng sambayanan.

Kung paanong napatunayan ang identity ni Yahweh bilang Diyos nang ilagak nya at ilibing ang sambayanang Judah sa exile bilang hatol at sentensya sa kasalanang idolatry at pagsamba sa mga rebulto, gayun din mapatutunayang Diyos si Yahweh [CHES: and·you(p)-know that I Yahweh = WLC5: u·idothm ki ani ieue = HIBible (WLCv): ִוי ַד ְע ֶתּם כּי ִ־ ֲאִני ְיהָוה] kapag nailabas na ni Yahweh ang mga Hudyo mula sa Babilonia [MBB₂: Kung maibukas ko na ang inyong libingan ADB₁₉₀₅: at aking pinasampa kayo na mula sa inyong mga libingan = AV: when I have opened your graves and brought you up out of your graves = CHES: in·to-open-of·me » tombs-of·you(p) and·in·to-cbring-up-of·me »·you(p) from·tombs-of·you(p) = WLC5: b·phthch·i ath qbruthi·km u·b·eoluth·i ath·km m·qbruthi·km = HIBible (WLCv): בִּפְתִחי ְֶאת ־ ִקְברֵתיֶכם וְּבַהֲעלִתי ֶאְתֶכם ִמִקְּברֵתיֶכם].

¹⁴ At aking ihihinga ang ispiritu ko sa inyo at kayo’y mabuhay, at aking ibabalik kayo sa lupain nyo at inyong malalaman na akong si Yahweh ang nagsabi nito at aking gagawin, sabi ni Yahweh.

Kinukwestyon at pinagdududahan ng mga nakaranas ng exile ang kapangyarihan at kakayahan ni Yahweh.  Nagbibigay ang Ezekiel 37 ng isa pang paraan ng pagkontra sa pagdududang yaon.

Tumututok ang tt 13-14 sa uri at klase ng kapangyarihan at kakayahang iwinawasiwas ni Yahweh.  Sabi nya, malalaman nating sya si Yahweh kapag nakikita na nating naibalik na nya ang buhay ng kanyang bayan [AB₂: at kayo’y mabubuhay = CHES: and·you(p)-live = WLC5: u·chiithm = HIBible (WLCv): ִוְחִייֶתם].  Di mahalaga gaano man katagal nang patay ang bayang Hudyo—kaya ni Yahweh na papanumbalikin ang buhay nilang yaon [AB₂: at aking ilalagay kayo sa inyong sariling lupain = AV: and I shall place you in your own land = CHES: and·I-csettle »·you(p) on ground-of·you(p) = WLC5: u·enchthi ath·km ol admth·km = HIBible (WLCv): ְוִהַנְּחִתּי ֶאְתֶכם ַעל ־ ַאְד ַמ ְת ֶכם].

Ang diwa ni Yahweh [AB₂: At aking ilalagay ang aking Espiritu sa inyo = AV: And shall put my spirit in you = CHES: and·I-give spirit-of·me in·you(p) = WLC5: u·nththi ruch·i b·km = HIBible (WLCv): ְוָנַתִתּי רוִּחי ָבֶכם] ang pagmumulan ng buhay na magbabalik na muli sa Judah at Israel mula sa mga patay at muling bubuhay sa sambayanang yaon.

Kapag tila naglaho na ang buong buhay, ang salita ni Yahweh [AB₂: at inyong malalaman na akong Panginoon ang nagsalita = AV: then shall ye know that I the LORD have spoken it = CHES: and·you(p)-know that I Yahweh I-mspeak = WLC5: u·idothm ki ani ieue dbrthi = HIBible (WLCv): ִוי ַד ְע ֶתּם ִכּי ־ ֲאִני ְיהָוה ִדּ ַבְּר ִתּי] ang kailangan para ma-revive iyon at mapanumbalik ng diwa ng Diyos.  Pero di direktang pinapanumbalik ni Yahweh at muling binubuhay ang mga patay na kalansay, bagkus, isinasagawa nya yaon [AB₂: at nagsagawa = AV: and performed it = CHES: and·I-do = WLC5: u·oshithi = HIBible (WLCv): ְוָעִשׂיִתי] sa pamamagitan ng inspiradong pahayag ng propeta.  Di ang Diyos ang narinig nating nagpahayag na makakaligtas si Mary Jane Veloso sa tiyak na bitay, kundi ang mga tagapagsalita ng Bayan at Migrante na nagpahayag noong gabi ng pagbitay na makakaligtas sya.

Siempre, pananalig lang ang lahat ng ito, walang katiyakan.  nalaman na lang nating nagkatotoo nga ang pahayag ng propeta nang ipahayag mula sa Indonesia na nakaligtas nga si Mary Jane.

III. Resources

A. Bible Translations

1. Magandang Balita Biblia (2^nd Edition), Tagalog Copyright © 2005 Philippine Bible Society
2. Ang Biblia (2^nd edition), tagalog copyright © 2001 Philippine Bible Society
3. Ang Dating Biblia (1905) (ADB₁₉₀₅) Public Domain
4. Hebrew Interlinear Bible, WLCv, WLC5, CHES, AV.

B. Contemporary Commentary, Studies and Exegesis:

1. Commentary, Corrine Carvalho, Working Preacher, 2013.
2. “The Politics of the Impossible: Ezekiel 37:1-14,” Alastair Roberts, Political Theology, 2013.
3. “World War ‘Z’eke,” commentary and discussion at RevGalBlogPals, 2013.
4. Ezekiel 37, a Chaism and Matthew 3, Lectionary Greek, Rob Myallis, 2013.
5. “Ezekiel,” Frederick Buechner, Peculiar Treasures.
6. Howard Wallace’s home page
7. Ezekiel 37:1-14 (Pentecost), Studies on Old Testament texts from Series B, Ralph W. Klein, Lutheran School of Theology at Chicago.
8. Commentary, Ezekiel 37:1-14, Luke A. Powery, The African American Lectionary, 2008.